120 rocznica powstania Ruchu Ludowego

2015-07-28 09:43

28 lipca 2015 roku mija 120 lat nieprzerwanego trwania Ruchu Ludowego na Ziemiach Polskich.

Zorganizowana działalność polityczna polskich chłopów rozwijała się najsilniej na terenie zaboru austriackiego nazywanego też Galicją. Do czołowych działaczy rozpowszechniających oświatę i świadomość wśród chłopów polskich w Galicji należeli: ksiądz Stanisław Stajałowski, małżeństwo Marii i Bolesława Wysłouchów oraz Jan Stapiński.

Szerokie działania podjęte przez chłopów, wspomagającą ich inteligencją dały efekt w 1895 r. Zjazd przedstawicieli komitetów wyborczych kandydatów chłopskich do Sejmu Krajowego zaowocował powołaniem Stronnictwa Ludowego, pierwszej chłopskiej organizacji politycznej.

Datę 28 lipca 1895 r. powołania Stronnictwa Ludowego na zjeździe w Rzeszowie uznaje się za datę powstania Ruchu Ludowego na ziemiach polskich. W tymże 1895 roku wystąpił także bardzo ważny fakt w historii ruchu ludowego, było nim przystąpienie do Stronnictwa Ludowego Wincentego Witosa (1874-1945), najwybitniejszej postaci w polskim ruchu ludowym.

Stronnictwo Ludowe rozwijało się dynamicznie w Galicji, przekształcając się 27 lutego 1903 w Polskie Stronnictwo Ludowe na zjeździe w Rzeszowie. Nowa nazwa odzwierciedlała nowy program partii chłopskiej, w którym zawarto postulaty, m.in.: odzyskania przez Polskę niepodległości; parcelację majątków ziemian; równość wszystkich obywateli wobec prawa.

Radykalne hasła PSL znalazły popularność wśród chłopów i pozwoliły osiągnąć partii chłopskiej silną pozycję w parlamencie krajowym Galicji i Radzie Państwa w Wiedniu. Posłowie PSL działając w parlamencie wchodzili w sojusze z innymi ugrupowaniami parlamentarnymi stępiając swój radykalizm.

W zaborze rosyjskim powstał w maju 1905 roku Polski Związek Ludowy, który w wyniku represji caratu rozwiązano, powołując w 1907 roku tajny Związek Młodej Polski Ludowej z hasłami niepodległości Polski, oświaty i równych praw dla chłopów.

W zaborze pruskim polscy chłopi organizowali się przede wszystkim w spółdzielniach pożyczkowo-kredytowych, spółkach zarobkowych i kółkach rolniczych. W grudniu 1912 roku w Grudziądzu założyli Polsko-Katolicką Partię Ludową organizującą polskich chłopów Pomorza do działalności politycznej. Przed tą partią w latach 1896-1904 działała Mazurska Partia Ludowa. We wszystkich zaborach w następnych latach rozwijał się i działał coraz silniejszy ruch ludowy, powstawały, dzieliły się i łączyły nowe partie i organizacje polityczne polskich chłopów.

W okresie I wojny światowej polskie partie chłopskie budziły świadomość narodową i organizowały masy chłopskie do walki o niepodległość Polski. Wraz z upadkiem państw zaborowych i odradzaniem się Polski polskie partie chłopskie połączyły się w dwa najsilniejsze ugrupowania:
- PSL „Piast” pod kierownictwem Wincentego Witosa prezentujący polityczne postulaty umiarkowane i centrowe
- PSL „Wyzwolenie” z czołowym działaczem Stanisławem Thugnttem, partia ta wysuwała postulaty radykalne i lewicowe.

Powrót